Etik uzmanlar yapay zekâ hakkında yeni bir teknoloji hakkında endişelerini dile getiriyor. Bu teknoloji, ölülerin dijital olarak diriltilmesini mümkün kıldığı için endişelere yol açıyor. Bu yükselen hizmet, “ölünün dijital imajı”nın kullanılmasının yaratıcılara ve aile üyelerine psikolojik zarar verebileceği göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirilmesi gerekebilir.
Cambridge Üniversitesi’nden bir araştırma, bu hizmetlerin yasal olarak mümkün olmasına rağmen, kullanıcıların geçmiş akrabalarını temsil eden bir sohbet robotuyla konuşma imkanı sunduğunu belirtti. Bu, sevdiklerin bir şekilde “hayata geri gelmesine” olanak tanıyan bir başarıdır.
Bu teknolojiyi sunan firmalar hem ölümcül hastalıklarla boğuşan bireyleri hem de sağlıklı olanları hedef alırken, nesillerine etkileşimli bir miras bırakmak isteyenler için bir fırsat sunmaktadır. Araştırma, bu gelişmeler arasında bazı işletmelerin ölünün haklarına saygı göstermeyerek teknolojiyi kötüye kullanabileceği ve potansiyel olarak aile üyelerine kalıcı psikolojik zarar verebileceği uyarısında bulunmaktadır.
Cambridge Üniversitesi’ndeki Gelecek İçin Leverhulme Merkezi’nden Dr. Katarzyna Nawatchik Basinska, üretken AI ilerlemesinin hızlı tempoları konusunda endişelerini dile getirdi. İnternete erişim ve temel düzeyde AI bilgisine sahip olan kullanıcılar, ölen bir sevdiklerini dijital olarak diriltebilecek ve bu durum “etik düşünme zaman bombası” yaratabilir.
Temel etik risk, kişilerin haysiyetini korumanın ve kişinin ölüm sonrası haklarının kar elde etmek için ihlal edilmemesinin önemini vurgular. Reklamcılıkta kötüye kullanım en önemli örnektir, böylece kullanıcılar dijitalleştirilmiş sevdiklerinin istemeden ev yapımı yemekler yerine fast food’u desteklediğini görebilir ve bunun sonucunda rahatsızlık hissedebilirler.
Ölü kişilerin dijital yaklaşımlarının yaratılabilen teknolojinin gelişimiyle etik ikilemler ortaya çıkmaktadır. Bu ikilemler yalnızca yasal ve felsefi olmakla kalmaz, aynı zamanda psikolojik ve sosyal boyutları da içerir.
Dijital dirilişle ilgili ana zorluklar ve tartışmalardan bazıları şunlardır:
– **Rıza ve Özerklik**: En büyük soru, ölünün dijital olarak yeniden yaratılmasına izin verip vermediğidir ve ölümden sonra özerkliğinin nasıl saygı gösterileceğidir. Rıza varsayılabilir ya da çıkarılabilir mi ve ölümden sonra geçerli midir?
– **Yas Süreci**: Dijital bir yeniden yaratımla etkileşime geçmenin doğal insan yas sürecini nasıl etkilediği. Bazıları, kabullenmeyi ve ileriye gitmeyi engelleyebileceğini iddia eder.
– **Doğruluk ve Otantiklik**: Yeniden yaratımlar ne kadar doğru, ölenin kişiliğini ve isteklerini ne kadar doğru yansıtıyor? Yanıltıcı olması hatıraların şeklini bozabilir ve gerçekçi olmayan beklentilere yol açabilir.
– **Veri Gizliliği ve Güvenliği**: Ölünün kişisel verileri bu dijital avatarların oluşturulmasında kullanılır. Hassas verilerin yanlış kullanılması, potansiyel gizlilik ihlallerine yol açabilecek bir risk oluşturabilir.
– **Ticari Sömürü**: Şirketlerin, etik sorunları ya da ailelerin refahını göz önünde bulundurmadan dijital dirilişi kâr amacıyla kullanma riski vardır. Bu durum, uygunsuz reklamcılık ya da dijital yeniden yaratımlara erişim satma şeklinde ortaya çıkabilir.
Dijital dirilişin avantajları şunları içerebilir:
– **Uzun Süreli Miras**: Bireylere sevdikleri için mesaj bırakma veya varlıklarını devam ettirme olanağı sağlayarak kayıp acısını hafifletebilir.
– **Tarihsel Eğitim**: Tarihi figürleri dijital olarak diriltmek, değerli eğitici ve kültürel deneyimler getirebilir, insanların geçmiş dahileri, sanatçıları ve liderleriyle etkileşimde bulunmalarını sağlayabilir.
Dijital dirilişin dezavantajları şunlar olabilir:
– **Psikolojik Etki**: Hem yaratıcılar hem de ölünün ailesi üzerinde zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkiler, yas sürecini karmaşık hale getirebilir.
– **Etik Sonuçlar**: Uygunsuz kullanımlara yol açabilir ve ölümden sonra bireyin haysiyeti ve hakları hakkında soruları gündeme getirebilir.
– **Toplumsal Etkiler**: Hayat ve ölüm arasındaki çizginin bulanıklaşması, beklenmedik toplumsal etkilere yol açabilir, ilişkilerin yapay devamlılığına bağımlılığı da dahil olmak üzere.
Yapay zekâ ve etik tartışmaları hakkında daha fazla bilgi için Leverhulme Gelecek İçin İntelligence Merkezi’nin web sitesini ziyaret edebilirsiniz: www.lcfi.ac.uk. Lütfen URL’nin geçerliliğini kontrol ettiğinizden emin olun ve web sitesinin kullanım koşullarına ve gizlilik politikasına uyulmasını sağlayın.