I Dublin for fire århundrer sidan var det ein fascinerande, men underverdsatt figur kjend som byen sin falleferdig. Med ansvar for å oppretthalde reinleiken i gatene, styrte denne personen sanitetsteam for å fjerne menneske- og dyreavfall, og i gjengjeld fekk han toll frå butikkeigarar og handelsmenn. Men ein kostnadskutt-manøver førte til ei kritisk situasjon då entreprenøren bestemte seg for å berre sende ut to vogner i staden for dei nødvendige seksen. Då møkka hopa seg opp og byen stinka, blei ein person urørt av det heile – falleferdige sjølv, Katarina Stor. Ho nytta høvet til å putte nok pengar i eiga lomme for å etablere seg som utlånar før ho vart sparka av byen i 1635.
Diverre har Stor si entreprenørånd og ekstraordinære reise for det meste blitt gløymd, då kvinneopplevingar frå 1500 til 1700 oftast har blitt oversette i historiske forteljingar. Likevel er Trinity College Dublin fast bestemt på å rette opp dette gjennom eit innovativt forskingsprosjekt med namnet Stemmer. Lei av historieprofessor Jane Ohlmeyer, vil dette ambisiøse prosjektet nytt til kunstig intelligens (AI) og andre digitale teknologiar for å avdekke og framheve livet til kvinner i Irland i den perioden.
Ohlmeyer understrekar mangelen på vanlege kvinners tilstedeværelse i historiske kjelder, då dei har blitt overskygga av eliteperspektiv, særleg elite menn. Likevel kan fragment og tilfeldige nemningar av desse kvinnene finnast gjennom ei mengd historiske kjelder, som testamenter, kart, undersøkingar, gjeldsregister og juridiske forklaringar. For å kaste lys over desse skjulte historiene, vil historikarar, litterære forskarar, dataanalytikarar og datavitarar samarbeide om dette banebrytande prosjektet. Vidare trur Ohlmeyer at deira tilnærming kan nyttast på andre oversette forteljingar over heile verda, inkludert opplevingane til kvinner i kolonitida Latin-Amerika.
Finansiert av ein sjenerøs €2,5 millionar (kr 21 millionar) stor forskingsråd frå Det europeiske forskingsrådet vil denne femårige studien dokumentere rollene som kvinner spelte under periodar med betydeleg sosial og politisk uro. Desse turbulente tider inkluderte tilfelle av massakrar, seksualisert vald og ekstrem traume. Ved hjelp av AI og andre verktøy vil forskingsteamet trekke ut namn frå ulike kjelder, som juridiske dokument, avhøyr, folketeljingar og låne- og gjeldsregister. Det innsamla materialet vil bli organisert i ein «kunnskapsgraf», ein nettressurs tilgjengeleg for både forskarar og publikum gratis.
Gjennom integreringa av AI-modellar som GPT-4 og tekstanerkjenningsverktøyet Transkribus, vil forskarar kunne søke og oppsummere store mengder materiale. Men menneskeleg tilsyn vil sikre at nøyaktigheita blir oppretthalde. Professor Declan O’Sullivan, frå Trinity sitt datavitskapsinstitutt, uttrykkjer tillit til avdelinga si evne til å transformere det innsamla datamaterialet til tilgjengeleg kunnskap for alle.
Den valde tidsperioden 1500 til 1700 markerte overgangen frå mellomalder til moderne tid, samtidig som den samanfall med ekspansjonen av det engelske imperiet. Ohlmeyer, forfattar av «Å skape imperiet: Irland, imperialisme og den tidlege moderne verda», noterar at denne perioden vitna om ein bølge av kolonialisme, særleg gjennom plantasjene, som førte til auka engelsk innflytelse manifestert i språk, juss og sosioøkonomisk infrastruktur.
Medan borgerkrigane skapte moglegheiter for kvinner til å stige fram som forsørgarar og entreprenørar, førte konfliktane også fram til ufattelige grusomheiter. Avhøyr tekne etter eit katolsk opprør i 1641 avdekka tilfelle av omfattande ran, valdtekt og ufattelig grusomme handlingar som vart omtalt som «stripping». Til dømes fortalde Amy Manfin, ein protestantisk nybyggjar, om den grusame prøvinga å stå i sin manns blod før ho vart tvunge til å bli strippa og dratt gjennom torner ved hjelp av håret sitt. Desse grusomheitene vart begått ikkje berre av opprørarar, men også av engelske regjeringsstyrkar.
Andre dokument avdekkjer kvinners strev for rettferd gjennom juridiske saker. I 1599 skal til dømes Joan Flynn ha lurt Dublins arverett til å gi ho makt over avdøde mann sin eigedom som ein del av ein omstridt vilje. Desse historiane, saman med utallige andre, vil bli avdekt gjennom Stemmer-prosjektet og kaste lys over dei gløymde stemmane til kvinner i Irlands historie.
FAQ
The source of the article is from the blog meltyfan.es